Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ Γιάννης Αναστασάκης μίλησε στο ΡΗΤΟ-ΑΡΡΗΤΟ για το θέατρο, τους νέους ηθοποιούς , τις θεατρικές σχολές και το όραμά του για το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας. Μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη από ένα θεατράνθρωπο που με πολύ αγώνα προσπάθησε και συνεχίζει, για να τοποθετήσει το ΚΘΒΕ στη θέση που του ταιριάζει.
- Έχετε περάσει από θέσεις που σχετίζονται με την υποκριτική τέχνη: ηθοποιός, σκηνοθέτης, δάσκαλος, καλλιτεχνικός διευθυντής. Από ποια θέση θα σας άρεσε να την υπηρετήσετε τελικά;
Η θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή είναι μια αποστολή με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα. Όμως οι υπόλοιπες ιδιότητες- ηθοποιός, σκηνοθέτης, δάσκαλος- είναι συνδεδεμένες με τη ζωή μου τα τελευταία 36 χρόνια. Χαίρομαι που έχω την τύχη να ασχολούμαι με την τέχνη του θεάτρου, μια τέχνη που ίσως δε μπορεί να αλλάξει την πορεία του κόσμου, μπορεί όμως να επιδράσει σε όλους μας με μικρές…μετακινήσεις στο χώρο και στο χρόνο. Μικρές μετατοπίσεις μέσα μας και γύρω μας. - Πόσο η τέχνη εμπλέκεται με την πολιτική;
Οτιδήποτε έχει δημόσιο χαρακτήρα είναι πολιτικό. Παίρνεις θέση σε αυτά που συνέβησαν, σε αυτά που συμβαίνουν γύρω σου, σε όσα πρόκειται ίσως να συμβούν στο μέλλον. Με αυτή την έννοια, από την επιλογή των έργων του ρεπερτορίου έως την τιμή των εισιτηρίων, όλες οι ενέργειές μας έχουν πολιτικό χαρακτήρα. Το πρόβλημα που ίσως θίγετε, έχει να κάνει με την πιθανή σχέση της τέχνης με τα κόμματα, που, εννοείται, πως μου είναι απωθητική. - Πότε μια θεατρική παράσταση επιτυγχάνει;
Όταν συνομιλεί με το κοινό. Όταν κινητοποιεί το μυαλό και το συναίσθημα του θεατή. Όταν ανοίγει παράθυρα στη φαντασία μας. Τότε είναι επιτυχημένη μια παράσταση. Όταν μένει ερμητικά κλειστή στα…δικά της, τότε αποτυγχάνει. Αυτό με δυο λόγια. - Τι θα αλλάζατε στις θεατρικές σχολές δημόσιες και μη;
Η δουλειά που γίνεται στις κρατικές δραματικές σχολές είναι πολύ σοβαρή και προσπαθούμε να κρατάμε υψηλό το επίπεδο σπουδών. Είναι αλήθεια, πως δε συμβαίνει το ίδιο σε αρκετές ιδιωτικές σχολές. Χρειάζεται έλεγχος από το Υπουργείο και των προγραμμάτων σπουδών και των κτιριακών συνθηκών κάθε σχολής, όπως και της επάρκειας του καθηγητικού προσωπικού. Νομίζω ότι τα τελευταία χρόνια γίνεται σοβαρή προσπάθεια για μια ουσιαστική εποπτεία από το ΥΠΠΟΑ, η οποία πρέπει να συνεχιστεί και να ενταθεί. - Συμβαίνει στον καλλιτεχνικό χώρο να προωθούνται τα ίδια ονόματα στις δουλειές και τις συνεργασίες;
Νομίζω πως όσοι διακρίνονται στον τομέα τους γίνονται… μήλον της Έριδος από τους παραγωγούς. Φυσικό το θεωρώ. Δεν υπάρχει κάποια οργανωμένη …προώθηση, όπως το θέτετε, αλλά ισχύει ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης και στον καλλιτεχνικό χώρο. Ταυτόχρονα, θεωρώ πως δίνονται ευκαιρίες και σε νέους καλλιτέχνες κι ευτυχώς που συμβαίνει αυτό. - Πώς ένας νέος ηθοποιός μπορεί να ξεκινήσει και να συνεχίσει την καλλιτεχνική του πορεία σήμερα που έχει πολλούς ανταγωνιστές είτε άλλους νέους εξίσου καλούς είτε γνωστά ονόματα;
Είναι μια δουλειά που χρειάζεται δύναμη ψυχική και πνευματικές αντοχές. Πείσμα, εργατικότητα κι αισιοδοξία: δε βλέπω άλλο τρόπο για να υπάρξει κανείς- και δεν εννοώ μόνο στο δικό μας χώρο. - Πώς μπορεί ο σημερινός άνθρωπος να αντιμετωπίσει την κρίση που δεν είναι μόνο οικονομική, να βγει από τον άσχημο εαυτό του, να βρει τα καλά του στοιχεία και να δημιουργήσει μια ελπιδοφόρα και πολλά υποσχόμενη κοινωνία για τον ίδιο και τις επόμενες γενιές;
Συνεχής αγώνας με όσα μας τυραννούν μέσα μας και με όσα άδικα εντοπίζουμε γύρω μας. Με την ελπίδα πως υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης των συνθηκών της ζωής μας. Με τη συμμετοχή, με πίστη στη δύναμη του «ΜΑΖΙ», με όραμα για μια κοινωνία που δε θα στηρίζεται σε σαθρά θεμέλια. Αγώνας ατομικός και συλλογικός. Είμαι σίγουρος πως θα βγούμε από την κρίση, αλλά κι οι επόμενες γενιές οφείλουν νάναι σε εγρήγορση, γιατί η Ιστορία κάνει κύκλους, όπως λένε, και οι άνθρωποι κάνουμε πάντα τα …ίδια λάθη, όπως λέει ένας αγαπημένος μου φίλος. - Στις σκηνοθετικές σας δουλειές πόσο συνδημιουργείτε με τους άλλους συντελεστές;
Προσπαθώ να είμαι ανοιχτός στις ιδέες και στις προτάσεις των συντελεστών μιας παράστασης που ετοιμάζουμε. Έχω στο νου μου ένα αρχικό σχέδιο, επεξεργασμένο σε ένα μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, αλλά υπάρχουν πτυχές προς διερεύνηση και μένει ανοιχτή η δυνατότητα αλλαγών. Νομίζω πως έχω τα αυτιά μου και τα μάτια μου ανοιχτά στις δημιουργικές προτάσεις των συνεργατών μου και όταν ανεβαίνει ένα έργο που σκηνοθέτησα, συνειδητοποιώ ότι το…φτιάξαμε όλοι μαζί, τελικά! - Πόσο η μετάφραση μιας αρχαίας τραγωδίας- κωμωδίας αλλά και ενός μεταγενέστερου χρονικά έργου ξένου συγγραφέα είναι σημαντική για την απόδοση όλων αυτών των στοιχείων που θέλει να δώσει ο δημιουργός του έργου;
Η μετάφραση είναι πάντα μια μεταγραφή. Μια νέα δημιουργία. Εξαρτάται από το μεταφραστή η «πιστότητα» στο πρωτότυπο κείμενο. Εμπιστεύομαι τους μεταφραστές που αγαπούν το αρχικό κείμενο και προσπαθούν να μην το …προδώσουν. Αλλά δε ζητώ μια λέξη προς λέξη μετάφραση. Προτιμώ έναν μεταφραστή-δημιουργό, που να αφουγκράζεται τη σημερινή κοινωνία, παρά ένα μεταφραστή οχυρωμένο πίσω από τους όποιους κανόνες της γλώσσας. Άλλωστε, ποιάς γλώσσας; - Ποια τα κριτήρια επιλογής των έργων για τις παραστάσεις του ΚΘΒΕ;
Επιλέγω έργα που δεν έχουν ανεβεί στην σχεδόν 60χρονη ιστορία του ΚΘΒΕ, έργα που έχουν πολλά χρόνια να ανεβούν, ενώ είναι σημαντικά, έργα σύγχρονα που νιώθω ότι μας αφορούν. Προσπαθώ να έχω τις κεραίες μου ανοιχτές. Το ΚΘΒΕ απευθύνεται στο κοινό της Θεσσαλονίκης, αλλά κι όλης της Βόρειας Ελλάδας. Άρα οφείλουμε να ανοίξουμε…δρόμους στη φαντασία αυτών των εκατοντάδων χιλιάδων θεατών, μικρών και μεγάλων, οφείλουμε να τους φέρουμε σε επαφή με τη σκέψη παλαιότερων συγγραφέων και συγκαιρινών, να τους μυήσουμε στα μυστικά της θεατρικής τέχνης, να φωτίσουμε τα σκοτάδια μας, να ονειρευτούμε. - Ποιο το όραμά σας για το ΚΘΒΕ τα επόμενα χρόνια;
Έχοντας, εδώ και μερικούς μήνες, εξοφλήσει πια τα χρέη μας, που έρχονταν από το παρελθόν, μπορούμε να σχεδιάσουμε με τόλμη κι αισιοδοξία μια πορεία προς τα εμπρός! Με στόχο ένα ΚΘΒΕ που θα τιμά την 60χρονη ιστορία του και θα βαδίζει πλάι στην κοινωνία και τις ανάγκες της. Για ένα ΚΘΒΕ με παραστάσεις υψηλού επιπέδου, αλλά προσιτό σε όλους.